رادیوتراپی

رادیوتراپی

 

رادیوتراپی، از جمله روش های درمان سرطان است که در آن، سلول های سرطانی با استفاده از تابش پرتو کشته و تومورها نیز کوچک می شوند. تابش پرتو به گونه ای است که با آسیب رساندن به DNA سلول ها مانع از تقسیم سلول های سرطانی می شود. سلول های آسیب دیده تجزیه و از بدن دفع خواهند شد.

انواع رادیوتراپی

 

دو نوع رادیوتراپی وجود دارد: داخلی و خارجی.

نوع رادیوتراپی بر اساس عواملی از قبیل:

• نوع سرطان
• اندازه تومور
• محل تشکیل تومور
• شرایط جسمانی و سابقه پزشکی بیمار
• دریافت سایر گزینه های درمان

در نظر گرفته می شود.

 

رادیوتراپی خارجی

 

روند انجام رادیوتراپی خارجی به این صورت است که دستگاه با بدن تماس پیدا نمی کند، بلکه اطراف بیمار می چرخد و اشعه از چند جهت به ناحیه مورد نظر تابیده می شود. رادیوتراپی خارجی، درمان موضعی محسوب می شود، چرا که ناحیه ای خاص از بدن تحت درمان قرار می گیرد.

به عنوان مثال، در سرطان ریه، اشعه تنها به قفسه سینه تابانده می شود، نه کل بدن.

رادیوتراپی داخلی

 

روند انجام رادیوتراپی داخلی به این صورت است که منبع تابش که می تواند جامد و یا مایع باشد، در داخل بدن قرار می گیرد.

رادیوتراپی داخلی با منبع جامد، براکی تراپی نامیده می شود. در این روش، نوار یا کپسول حاوی منبع پرتو داخل بدن و یا در نزدیکی تومور قرار می گیرد. رادیوتراپی داخلی با منبع مایع، درمان سیستمیک نام دارد، بدین معنا که درمان در خون به تمامی بافت ها می رسد و سلول های سرطانی نابود می شوند.

چرا افراد مبتلا به سرطان، تحت درمان رادیوتراپی قرار می گیرند؟

از رادیوتراپی در درمان سرطان و تسکین علائم استفاده می شود. این شیوه درمانی به پیشگیری از بازگشت مجدد سرطان، توقف و یا آهسته کردن رشد سلول های سرطانی کمک می کند.

رادیوتراپی خارجی، با کوچک کردن تومورها به تسکین درد و یا سایر مشکلات ناشی از وجود تومور مانند مشکلات تنفسی و یا عدم کنترل مثانه کمک می کند. درد ناشی از پخش شدن سرطان به استخوان نیز با رادیوتراپی سیستمیک قابل درمان و کنترل می باشد.

از رادیوتراپی در درمان کدام سرطان ها استفاده می شود؟

از رادیوتراپی خارجی در درمان بسیاری از سرطان ها استفاده می شود.

از براکی تراپی نیز در درمان؛ سرطان گردن، سرطان سینه، سرطان دهانه رحم و پروستات استفاده می شود.

در درمان انواع خاصی از سرطان تیروئید، رادیوتراپی سیستمیک از سوی پزشک تجویز می شود.

در برخی بیماران، تنها یک شیوه درمانی کفایت می کند. اما در بیشتر موارد، رادیوتراپی در کنار سایر شیوه های درمانی مانند جراحی و یا شیمی درمانی برای بیمار در نظر گرفته می شود.

امکان انجام این شیوه درمانی، قبل و بعد از سایر شیوه های درمانی و به منظور افرایش اثر بخشی درمان، وجود دارد. زمان مناسب انجام رادیوتراپی به عواملی از قبیل نوع سرطان و هدف از انجام این شیوه درمانی (درمان سرطان و یا تسکین علائم) بستگی دارد.

مزایای رادیوتراپی و جراحی عبارت است از:

• پیش از جراحی: کوچک تر شدن اندازه تومور و تسهیل برداشتن تومور حین جراحی
• در طول جراحی: انجام رادیوتراپی حین جراحی باعث می شود اشعه بدون عبور از پوست، به ناحیه مورد نظر برسد. به همین خاطر، آسیبی به بافت های اطراف وارد نخواهد شد.
• بعد از جراحی: نابودی سلول های سرطانی باقی مانده

نکته مهم این است که میزان محدودی پرتو باید دریافت شود. بسته به میزان پرتویی که برای ناحیه درمان نیاز است، ممکن است دیگر رادیوتراپی در همان ناحیه برای بار دوم مناسب نباشد. اما در صورتی که ناحیه مورد نظر، میزان مناسبی پرتو دریافت کرده باشد، امکان درمان در ناحیه دیگر وجود دارد، البته در صورتی که فاصله میان دو ناحیه از هم به نسبت زیاد باشد.

عوارض رادیوتراپی

 

آیا رادیوتراپی عوارضی را به همراه دارد؟

رادیوتراپی نه تنها باعث نابودی و توقف رشد سلول های سرطانی می شود، بلکه ممکن است بر روی سلول های سالم اطراف نیز تاثیر بگذارد. آسیب دیدن سلول های سالم، یکی از عوارض رادیوتراپی می باشد.

بسیاری از بیماران بعد از رادیوتراپی، احساس خستگی می کنند.

عوارض این شیوه درمانی به ناحیه ای که تحت درمان قرار می گیرد نیز بستگی دارد. به  عنوان مثال، رادیوتراپی سینه می تواند با عوارضی مانند ریزش مو، خستگی، تورم و سفتی سینه ها همراه باشد. اسهال، خستگی، ریزش مو، تهوع و استفراغ و تغییرات پوستی از جمله عوارض رادیوتراپی در ناحیه لگن می باشد.

سلول های سالمی که حین رادیوتراپی آسیب می بینند، طی چند ماه بعد از درمان بهبود می یابند. گاهی ممکن است مدت زمان بهبودی کمی طولانی شود.

آیا بعد از رادیوتراپی، رژیم غذایی خاصی نیاز می باشد؟

رادیوتراپی می تواند با عوارضی مانند تهوع، زخم های دهانی و یا مشکلات خوردن همراه باشد. از آن جایی که بدن جهت ترمیم آسیب به انرژی نیاز دارد، مهم است بیمار بعد از درمان، رژیم غذایی سالم و محتوی کالری و پروتئین داشته باشد.

چه مدت بعد از رادیوتراپی می توان به محل کار برگشت؟

برخی بیماران در طول دوره درمان قادر به سر کار رفتن هستند. اما برخی افراد نمی توانند برای مدتی کار کنند. زمان مناسب بازگشت به محل کار به شرایط جسمانی بیمار بستگی دارد. بهتر است در خصوص این مورد با پزشک خود مشورت داشته باشید.

معمولا بیمار در اولین جلسات درمان احساس ناخوشایندی ندارد، اما به مرور زمان، از انرژی بدن کاسته می شود و بیمار احساس ضعف دارد. با پایان درمان و بعد از گذشت چند ماه، بدن به حالت قبل برمی گردد و فرد احساس بهتری خواهد داشت.