پیوند مغز استخوان

پیوند مغز استخوان چیست؟

پیوند مغز استخوان روشی است که در آن سلولهای غیرطبیعی یا سلولهای از بین رفته در مغز استخوان با سلولهای سالم جایگزین می‌‌شوند. مغز استخوان، بافت مرکزی استخوان را تشکیل می‌دهد. در بدن سالم، مغز استخوان سلولهای خونی را می‌سازد. انواع مختلفی از سلولهای خونی وجود دارندکه تمام آنها از سلولهای موجود در مغز استخوان موسوم به “سلولهای بنیادی خون‌ساز” ایجاد می‌شود.

اگر مغز استخوان به شکل طبیعی کار نکند، نمی‌تواند سلولهای خونی مورد نیاز بدن انسان را تولید کند. برای درمان این مشکل، پزشک می‌تواند سلولهای بنیادی سالم (موسوم به سلولهای “دهنده”) را وارد مغز استخوان فرد بیمار کند. در نتیجه سلولهای دهنده می‌توانند به سلولهای خونی طبیعی تبدیل شوند. پیوند مغز استخوان به عنوان “پیوند سلول بنیادی” یا “پیوند سلول بنیادی خون‌ساز” نیز نامیده می‌شود.

به چه دلایلی ممکن است به پیوند مغز استخوان نیاز داشته باشم؟ شما ممکن است برای کمک به درمان سرطانى نظیر لوسمی یا لنفوم، یا سایر شرایط بالینی که مغز استخوان را تحت تاثیر قرار می‌دهند به پیوند مغز استخوان نیاز داشته باشید.

آیا انواع مختلفی از پیوند مغز استخوان وجود دارد؟ بله. بسته به موارد زیر، انواع مختلفی از پیوند مغز استخوان وجود دارند:

بر اساس منشاء سلولهای دهنده.(منشاء سلولهای دهنده می‌تواند از موارد زیر باشد:)

• بدن خود فرد
• افراد خویشاوند شما که خونشان با شما سازگار است

 – افراد غیرخویشاوند شما که خونشان با شما سازگار است

– خون بند ناف نوزاد تازه متولد شده (به شرطی که با شما سازگار باشد)

بر اساس اقداماتی که برای آمادگی پیوند لازم است.

نوع مناسب پیوند مغز استخوان، به نوع سرطان، سایر شرایط پزشکی، سن، سایر مشکلات سلامتی و اهداء کنندگان احتمالی بستگی دارد.

قبل از پیوند مغز استخوان چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

پزشک معالج معاینه و آزمایشات لازم را انجام می‌دهد. درباره آنچه باید در طول و پس از عمل انتظار داشته باشید با شما و خانواده تان صحبت می‌کند.

پزشک لوله اى نازک در داخل یک رگ خونی در قسمت بالای قفسه سینه قرار می‌دهد. این لوله (موسوم به “ورید مرکزی”) در طول دوره بستری در این محل باقی می‌ماند. پزشک از این لوله برای ارائه درمان ها و همینطور گرفتن خون جهت انجام آزمایشات استفاده می‌کند.

اگر منشاء سلولهای دهنده از بدن خود بیمار باشد، پزشک سلولهای بنیادی آن را جمع آوری کرده و برای پیوند استفاده می‌کند. اگر منشاء سلولهای دهنده از فرد دیگری باشد، پزشک دیگری آنها را جمع آوری خواهد کرد.

در طی پیوند مغز استخوان چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

در ابتدا تحت شیمی درمانی، پرتو درمانی یا هر دو قرار می‌گیرید. شیمی درمانی یک اصطلاح پزشکی برای داروهایی است که سلولهای سرطانی و سایر سلولها را می‌کشند. این درمانها مغز استخوان را برای دریافت سلولهای بنیادی جدید آماده می‌کنند.

پس از این مرحله، پزشک سلولهای دهنده را از طریق ورید مرکزی یا یک ورید دیگر وارد بدنتان خواهد کرد. سلولهای بنیادی مسیر خود به سمت مغز استخوان را پیدا خواهند کرد و در آنجا می‌توانند سلولهای خونی طبیعی را بسازند.

پس از پیوند مغز استخوان چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

 اکثر بیماران بمدت چند هفته تا چند ماه پس از پیوند مغز استخوان در بیمارستان بستری می‌شود.

بلافاصله پس از پیوند مغز استخوان، احتمال ابتلاء به عفونت نسبت به حالت عادی افزایش می‌یابد. به همین دلیل باید در بخش ویژه بستری شوید و داروهای خاصی دریافت کنید.

بسته به علائم، پزشک ممکن است درمان های دیگری در نظر بگیرد. همچنین، هر روز آزمایش خون انجام

می‌دهد تا بررسی کند که آیا پیوند مغز استخوان جواب داده است یا خیر.

زمانی که عملکرد مغز استخوان به حالت طبیعی رسید و به منزل بازگشتید، باید بطور منظم برای معاینه نزد پزشک بروید.

عوارض جانبی پیوند مغز استخوان چیست؟

عوارض جانبی پیوند مغز استخوان به منشاء سلولهای دهنده و درمان هایی که پیش از پیوند دریافت کرده اید بستگی دارد.

شایع ترین عوارض جانبی کوتاه مدت عبارتند از:

• بروز زخم های دهانی و اسهال
• تهوع و استفراق
• ریزش مو (از سر، صورت و بدن)
• مشکلات ریوی، کبدی یا استخوانی
• بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD): در این بیماری، سلولهای دهنده که از بدن فرد دیگری اهدا

شده اند، به اعضای بدن بیمار حمله می کنند. این امر می تواند منجر به بثورات پوستی، اسهال و معضلات کبدی شو د GVHD  تنها در افرادی رخ می دهد که سلولهای دهنده را از فرد دیگری دریافت کرده اند.

همچنین، در بیمارانی که پیوند شده اند ممکن است عوارض جانبی درازمدت داشته باشد که عبارتند از:

• مشکلات مربوط به بارداری: اگر قصد دارید در آینده بچه دار شوید، پیش از پیوند استخوان با پزشک خود صحبت کنید.
• سرطان متاستاتیک
•  GVHD طولانی مدت