تخمدان‌ها قسمتی از دستگاه تناسلی در خانم‌ها می‌باشد که ظاهری گرد داشته و اندازه‌ی آنها تقریباُ اندازه‌ی یک گردو می‌باشد. این اندام در طی سال‌های باروری یک زن منجر به تولید تخمک می‌شود.
سرطان تخمدان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌ها به صورت غیرطبیعی و خارج از کنترل در تخمدان‌ها و یا لوله‌های فالوپ شروع به رشد می‌نمایند.
افراد در معرض خطر سرطان تخمدان
سرطان تخمدان می‌تواند هر فردی که در بدو تولد جنسیت زن داشته است را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری در میان سیاهپوستان، نژاد اسپانیایی و آسیایی نسبت به بومیان امریکا و سفید پوستان کمتر شیوع دارد.
همچنین احتمال جهش در ژن BRCA در میان بهودیان اشکنازی بیشتر وجود دارد، جهش در این ژن احتمال ابتلا به سرطان سینه و تخمدان را افزایش می‌دهد به همین جهت این قوم یهودی نیز بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سرطان تخمدان می‌باشند.
شیوع سرطان تخمدان
سرطان تخمدان حدود 1 درصد از کل سرطان‌ها را تشکیل می‌دهد، خطر ابتلا به سرطان تخمدان برای یک زن در طول زندگی حدود 1 در 78 می‌باشد.
علائم سرطان تخمدان
متاسفانه سرطان تخمدان می‌تواند بدون اینکه علائم بارزی ایجاد نماید گسترش پیدا نماید و همین موضوع منجر به تشخیص دیرهنگام سرطان تخمدان در اکثر موارد می‌شود.
برخی از علائمی که سرطان تخمدان ایجاد می‌نماید عبارت است از:
- درد در ناحیه لگن
- نفخ
- تغییر در عادات غذایی مانند زود سیر شدن و یا از بین رفتن اشتها
- ترشجات غیرطبیعی و یا خونریزی از واژن (به خصوص خونریزی بین دوره‌های قاعدگی و یا خونریزی پس از یائسگی)
- اسهال و یا یبوست
- افزایش اندازه‌ی شکم
- تکرر ادرار
در صورتی که هرکدام از علائم اشاره شده را دارید باید در اولین فرصت به پزشک متخصص زنان مراجعه نمائید.
علت ابتلا به سرطان تخمدان
علت ابتلا به سرطان تخمدان به طور کامل مشخص نیست اما برخی از عواملی که به نظر می‌رسد در ابتلا به سرطان سینه نقش داشته باشند عبارتند از:
- سن بالای 60 سال (با افزایش سن میزان ابتلا به سرطان تخمدان نیز افزایش می‌یابد)
- اضافه وزن
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان
- جهش ژنی در ژن BRCA1 و BRCA2
- سندرم لینچ
- عدم بارداری
- اندومتریوز
تشخیص سرطان تخمدان
با وجود تلاش‌های انجام شده هنوز هیچ آزمایشی جهت غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان وجود ندارد و همان طور که اشاره شد تشخیص این بیماری در مراحل اول دشوار می‌باشد.
در صورتی که پزشک مشکوک به سرطان تخمدان باشد آزمایش‌های زیر ممکن است تجویز شود:
- سونوگرافی از لگن
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- اسکن PET
- آزمایش خون (بالا بودن سطوح CA-125 می‌تواند نشانه‌ای از سرطان باشد)
- ارزیابی جراحی
- لاپاراسکوپی
مراحل مختلف سرطان تخمدان
مرحله‌ی 1: مرحله‌ی اول خود به 3 مرحله تقسیم می‌شود:
- سرطان فقط یک تخمدان و لوله فالوپ را درگیر کرده است.
- سرطان هر دو تخمدان و لوله‌های فالوپ را درگیر کرده است.
- سرطان علاوه بر تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ فضای بیرونی اطراف تخمدان را نیز درگیر کرده است.
مرحله‌ی 2: سرطان در رحم و یا سایر بافت‌های لگن گسترش پیدا کرده است.
مرحله سوم: این مرحله نیز خود به 3 گروه تقسیم می‌شود:
- سرطان به سمت شکم و غدد لنفاوی منطقه گسترش پیدا کرده است.
- اندازه‌ی تومور حدود 2 سانتی متر است و به خارج از لگن و غدد لنفاوی گسترش پیدا کرده است.
- اندازه‌ی تومور بیشتر از 2 سانتی متر بوده و ممکن است بر اندام‌های دیگر مانند کبد و طحال نیز اثر گذاشته باشد.
مرحله چهارم: آخرین مرحله‌ی سرطان تخمدان می‌باشد، در این مرحله سرطان به اندام‌هایی مانند طحال، نزدیک ریه، غدد لنفاوی کشاله ران و یا قفسه سینه گسترش پیدا کرده است.
تعیین مرحله‌ای که سرطان تخمدان در آن قرار گرفته است به پزشک کمک می‌نماید تا درمان مناسب را برای بیمار انتخاب نماید.
درمان سرطان تخمدان
هدف از درمان‌هایی که جهت مداوا انجام می‌شود این است که تا حد امکان سلول‌های سرطانی از بدن حذف شود، تعدادی از درمان‌های موثر جهت سرطان تخمدان عبارتند از:
- عمل جراحی: خارج ساختن اندام تناسلی و یا هر عضوی که سرطان تخمدان در آن پیشرفت کرده است. جراحی به روش لاپاراسکوپی و یا لاپاراتومی ممکن است انجام شود.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی روشی است که با استفاده از داروهای مخصوص سلول‌های سرطانی از بین می‌رود، شیمی درمانی ممکن است پیش از درمان جراحی و یا پس از آن توصیه شود.
- درمان هدفمند: در این روش درمانی با استفاده از داروهای خاص نحوه‌ی رشد و تقسیم سلولی در سلول‌های سرطانی هدف قرار داده می‌شود تا از رشد و گسترش سرطان تخمدان جلوگیری شود.
- هورمون درمانی: برخی از انواع سرطان تخمدان با استفاده از هورمون‌ها رشد و گسترش پیدا می‌نمایند، جهت درمان این نوع از سرطان‌های تخمدان از داروهایی جهت انسداد هورمون‌ها و کاهش رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
- پرتو درمانی: پرتودرمانی به ندرت در درمان سرطان تخمدان استفاده می‌شود اما در موارد خاص ممکن است استفاده از پرتوهای پرانرژی جهت از بین بردن سلول‌های سرطان استفاده شود.